دو نکته که کودکان باید درباره سوگ بدانند
صحبت کردن با دخترانم درباره مرگ دشوار است. نمیخواهم با درد عمیق مواجه شوند، اما میدانم که روزی مواجه میشوند. تا همین حالا هم با از دست دادن و فقدان روبرو شدهاند، اما میدانم سوگهای سختتری میآیند؛ همانطور که میدانم سوگ دردناک برای خوانندگان این مطلب هم پیش میآید و برخی از ما با این دردهای عمیق مواجه شدهایم. زندگی پر از فقدان است.
در گفتوگوی اخیرم با کودکانم به آنها گفتم میخواهم دو چیز را درباره سوگ به یاد داشته باشند: اول، بدانید که تنها نیستید و دوم، میتوانید سوگ را با لذت و شادی توامان در دلتان داشته باشید.
شما تنها نیستید. همواره دیگرانی هستند که این غم را با شما شریکاند. شما تنها کسانی نیستید که دلشکسته میشوید. هیچکس از آنچه شما تجربه میکنید درکی کامل و بینقص ندارد، اما کسان دیگری هم از دست دادن عزیزانشان را و سوگواری را تجربه کردهاند. فکر نکنید فقط شمایید که باید چنین دردی را تحمل کنید؛ میتوانید آن را با دیگران شریک شوید. این موضوع به این معنا نیست که شما باید شبیه بقیه سوگواری کنید؛ هر یک از ما بهشیوه یکتای خودمان به عزیزانمان عشق میورزیم و بنابراین سوگواریمان برای آنها نیز منحصربهفرد است.
سوگواری انفرادی و احساس تنهایی کردن دو چیز متفاوت است. تنها ماندن با حس درد ممکن است ترسناک باشد. بگذارید کودکان (و بزرگسالان) بدانند که میتوانند سوال کنند و احساساتشان را با دیگران در میان بگذارند. ممکن است بهنظر برسد کودکان با ماجرا مشکلی ندارند، اما همواره پر از سوالاند. روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و حتی سالها بعد از فقدان یک عزیز، راهی بیابید که موضوع را پیش بکشید. بگذارید کودکان بدانند ایرادی ندارد درباره عزیزی صحبت کنند که از دست دادهاند؛ بگذارید بدانند اشکالی ندارد که دلشان برایش تنگ شود؛ بگذارید بدانند تنها نیستند.
شما میتوانید سوگ را با شادی و لذت تواما در دلتان نگه دارید. وقتی واقعا غمگین و عمیقا سوگوارید، بدانید که میتوانید لذت و شادی را هم در دل حس کنید. ممکن است این شادی و لذت بلافاصله سراغتان نیاید، یا حتی ممکن است خیلی زود اتفاقی شادیآفرین و لذتبخش بیفتد. هیچکدام اشکالی ندارد. ممکن است غمگین باشید و ناگهان چیزی بشنوید که باعث خنده شود. اشکالی ندارد. از اینکه حس شادی یا لذت میکنید، دچار حس بد یا حس گناه نشوید. ممکن است لحظات خوبی داشته باشید و بعد ساعت‌ها و روزهای بدی بگذرانید. این هم بیاشکال است. ما انسانها این قابلیت را داریم که همزمان احساسات مختلفی داشته باشیم.
فکر نکنید باید اول همه غمها از دلتان برود تا بعد بتوانید دوباره شاد باشید یا بخندید، یا حتی باید غمها بروند تا به نظم عادی زندگیتان بازگردید. اگر حس شادی و لذت داشته باشید یا به زندگی عادی بازگردید، به این معنا نیست که به عزیز ازدسترفته خودتان وفادار نبودهاید. ما میتوانیم این احساسات را همزمان داشته باشیم و یاد بگیریم که زندگی را علیرغم فقدان عزیزانمان ادامه دهیم.
دوست دارم کودکانم درباره سوگ چیزهای دیگری هم بدانند، اما دانستن این دو نکته شروع خوبی است که آنها راه رهایی از سوگ را بیابند.
***