اعتیاد نوجوانان به شبکه‌های اجتماعی
پرسش: دختر ۱۴ ساله من به نظر می‌رسد که به گوشی هوشمندش معتاد شده است به خصوص به رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و اسنپ‌چت و ارسال پیام کوتاه به دوستانش. قبلا وضع اینقدر بد نبود. در دوران سال تحصیلی هیچ‌گاه مشکلی نداشت و زمانی که در خانه بود گوشی را در کیف مدرسه‌اش میگذاشت، همیشه دانش‌آموز خوبی بود. دوستان زیادی دارد که من آنها را نیز تایید می‌کنم. اما به محض اینکه تابستان شد با پیام‌های کوتاه پی‌در‌پی، عکس گرفتن از همه چیز و خنده روی چیزهایی که روی گوشی داشت، ما را دیوانه کرد. آخر هفته گذشته که ما به تعطیلات رفته بودیم، به خاطر اینکه تلفن همراهش سرویس نداشت، کلافه شده بود. در نهایت به او گفتیم که اگر دوست دارد می‌تواند برگردد ولی قبول نکرد و با ما ماند و دایم زیر لبی نق زد. بعد که برگشتیم بیش از پیش به تلفن همراهش وابسته شده بود. من نگرانم که او به خاطر این وابستگی اوقات خوش خانوادگی را از دست بدهد ولی هر وقت که او را وادار می‌کنم ازتلفن همراهش استفاده نکند به شدت ناراحت و مضطرب می‌شود. چه باید کنم؟
پاسخ: پدر عزیز
این موقعیتی سخت برای بسیاری از والدین است. دختر شما شاید ارتباط اجتماعی چهره به چهره‌ای را که در دوران مدرسه با دوستانش داشت، از طریق تلفن در تابستان جایگزین کرده است.
نوجوانی دوره‌ای است که افراد درحال جستوجو و ایجاد هویتی مستقل از خانواده هستند و در این برهه می‌فهمند که چه چیزهایی را دوست دارند و واقعا چه کسی هستند. وقتی نوجوانان وارد دنیای بزرگسالی می‌شوند معمولا از خانواده فاصله می‌گیرند و توجه بیشتری به روابط با همسالان خود دارند. این روند رشد رفتار نرمال می‌تواند باعث عصبانیت و دل‌شکستگی خانواده‌هایشان شود. مثلا دختر شما سعی داشت با دوستانش در طول تعطیلات در ارتباط باشد ولی چون سرویس موبایل در دسترس نبود اذیت می‌شد و شما میبینید که او با شادی مشغول رد و بدل عکس با دوستانش است به جای اینکه در فعالیت‌های خانوادگی شرکت کند و ناراحت می‌شوید.
پیشنهاد من این است که یک بحث محترمانه را با دخترتان آغاز کنید تا هر دو به این چالش رسیدگی کنید. علی‌رغم اینکه رفتار او باعث عصبانیت شما است هنوز به نظر من نشانه‌ای از رفتار اعتیاد آمیز نیست. از توصیف استفاده او از تلفن هوشمندش به شکل اعتیاد یا حتی کاری غلط در این مرحله خودداری کنید. در مکانی که هیچ یک از شما با تلفن حواستان پرت نمی‌شود، از او با صداقت و آرامش بپرسید که تابستانش چگونه می‌گذرد. اگر فکر می‌کنید حتی نمی‌تواند برای لحظاتی تلفنش را کنار بگذارد قضیه را به شکل بازی مطرح کنید مثلا به یک رستوران بروید و همگی تلفن‌های همراه را وسط میز روی هم بگذارید و قرار بگذارید که هر کس اول دست به تلفنش زد باید یک کار خانه را کند یا پول غذا را بدهد.
برای صحبت با او این نکات را مد نظر داشته باشید:
بپرسید آیا از بودن در کنار شما لذت می‌برد و برایش جذاب است. ممکن است با پاسخش شگفت زده شوید که او نیز ناراحت است و دوست دارد به طریقی روابطش با خانواده را تغییر بدهد. با این شکل از مطرح کردن در واقع به او نشان می‌دهید که برایش احترام قایلید و برایتان مهم است که چه حسی دارد و به او این فرصت را می‌دهید که ادامه بحث را خودش در دست بگیرد.
از او بپرسید که اهدافش در طی تابستان و بعد از تابستان چیست؟ رسیدن به لیستی از فعالیت‌ها و اهداف دراز مدت که او دوست دارد انجام دهد و به آنها برسد کمک می‌کند که تمرکزش از تلفن به سمت تعاملات اجتماعی در زندگی تغییر کند. درباره گزینه‌هایی چون رفتن به کنسرت، استخر، بازی با دوستانش با حضور خانواده‌ها صحبت کنید.
توضیح دهید که شما اصلا تمایلی ندارید که ارتباط او با دوستانش قطع شود ولی دوست دارید که او نیز به شما توجه کند و در فعالیت‌ها شرکت کند و این باعث خوشحالی شما می‌شود.
به او بگویید که احساس شما و بقیه خانواده ازنحوه استفاده او از تلفنش چیست. از ایجاد حس شرم یا شماتت کردن او خودداری کنید. به جایش بگویید که چقدر حضور او و شرکتش در جمع خانواده برای شما باارزش است. سعی کنید با هم روش‌هایی خلاقانه پیدا کنید که او بتواند در برخی اوقات با شما باشد و حس نکند که از دوستانش جدا افتاده است.
با هم برنامه‌ریزی کنید که چگونه دوران تابستان و زمان گذران با خانواده می‌تواند بهتر شود. بحث را با داشتن یک استراتژی خوب برای نحوه استفاده از تلفن همراه در ایام تعطیلات و وقت گذراندن با خانواده که برای هر دوی شما قابل قبول است به پایان ببرید. اطمینان دهید که از او حمایت می کنید، چه با کمک در پیدا کردن راهی برای سرگرمی و لذت بردن و چه با تذکر ملایم در مورد کنار گذاشتن تلفن همراه در اوقات خانوادگی مانند زمان غذا خوردن.
***