مدرسه‌های بلژیک به روایت مادری از ایران
مریم یوسفی مهر //
ساعت ۷ صبح اول سپتامبر است. در آشپزخانه مشغول تهیه صبحانه برای بچهها هستم و دخترها هم مشغول آماده شدن برای رفتن به مدرسه. امروز اولین روز مدرسه بعد از دو ماه تعطلات تابستانی است. دختر بزرگم امسال کلاس ششم است و باید حسابی درس بخواند تا برای امتحانات نهایی آخر سال نمرات خوبی بیاورد و دختر کوچکم سه ساله است.
نظام آموزشی بلژیک تفاوتهای زیادی با ایران دارد، اینجا بچهها از سه سالگی به پیش دبستانی میروند که سه سال طول میکشد. هم زبانآموزی میکنند تا خوب حرف بزنند و ارتباط برقرار کنند و هم برای مدرسه رفتن در ۶ سالگی آماده شوند. در ۶ سالگی دو آزمون سنجش آمادگی برای رفتن به کلاس اول از بچهها گرفته میشود اگر بچهای آمادگیهای لازم را کسب نکرده باشد با موافقت والدین در همان سطوح پیش دبستان باقی میماند تا به کسب توانمندیهای لازم برسد و با قرار گرفتن کنار بچههای تواناتر سرخورده نشود.
از ۶ سالگی تا ۱۲ سالگی در فاصله ۶ سال بچهها هر سال یک معلم جدید دارند (مثل ایران) اما با کمی اختلاف؛ مثلا اینجا میتوان دین را انتخاب کرد و با توجه به اعتقادات و باورهای فکری هر کودکی میتواند سایر ادیان را مطالعه کند. من برای دخترم اخلاق را انتخاب کردم. از سال پنجم به بعد بسته به مناطق مختلفی که در آن زندگی میکنند درس زبان فرانسه یا هلندی هم اضافه میشود. چون ما در منطقه هلندی زبان زندگی میکنیم دخترم زبان فرانسه میخواند، از طرفی دروس تاریخ و جغرافیا و علوم در یک کتاب است و همه با هم یک نمره در کارنامه دارند. اما هر مدرسه سیستم نمره دادن و کتاب و محتوای درسی خودش را دارد، البته مفاهیم مشترک است اما در کتابها و به شکل محتواهای مختلف تنظیم شدهاند.
بعد از ۶ سال دبستان مرحله سوم که دبیرستان است آغاز میشود که آن هم ۶ سال است. بهترین رشته دبیرستانهای اینجا لاتین است. (مثل ریاضی فیزیک در ایران) البته یک درس زبان لاتین هم هست. بچهها هر دو سال یکبار با توجه به استعدادهایشان میتوانند رشته خود را تغییر دهند. مثلا با توجه به نمرات بالایی که در دروس اصلی خود کسب کردهاند رشتههایی بالاتر یا بهتر را انتخاب کنند. بهترین مدارس بلژیک مدارس کاتولیکها هستند. سختگیری و دیسیپلین زیاد عامل اصلی شهرت و محبوبیت این مدارس است، به طوریکه میزان و درصد قبولی دانشآموزان این مدارس در دانشگاهها بالاست. دانشآموزانی که از این مدارس فارغالتحصیل میشوند معمولا در دانشگاهها هم ممتازتر هستند. در دانشگاههای هلندیزبان، معمولا رشته پزشکی کنکور دارد اما دانشگاههای فرانسویزبان کنکور ندارند اما چون سختتر میگیرند درصد فارغالتحصیلانشان به مراتب پایینتر است و دانشجوهای با پشتکار عموما فارغ التحصیل میشوند.
مدارس بلژیک از ساعت ۸:۳۰ صبح آغاز میشوند تا ۱۰ و سپس ۱۵ دقیقه زنگ تفریح. ساعت دوم هم تا ۱۲:۱۵ دقیقه ادامه دارد. یک ساعت وقت ناهار است و از ۱۳:۱۵ تا ۱۴:۴۵ هم ساعت آخر و بعد ۱۵ دقیقه استراحت. ۴۵ دقیقه آخر تا ساعت ۱۵ هم زمان رقص است و ساعت ۱۵ بچهها به خانه میآیند. بچههایی که والدین شاغل و پر مشغله دارند میتوانند در مدرسه بمانند و در فعالیتهای بعدِ مدرسه شرکتکنند. برگزاری این کلاسهای بعد از مدرسه شامل برخی از مدارس است.
بچههای پیشدبستان هم هر هفته یک تِم و موضوع مشخص دارند که مبتنی بر آن بازیهایی مانند خمیربازی و آشپزی و کتابخوانیشان تنظیم میشود. بچههای کلاسهای ۵ و ۶ مسوول خواندن کتاب برای پیشدبستانیها هستند تا روخوانی آنها تقویت شده و حین خواندن برای کوچکترها فعالانه بتوانند ادبیات خود را هم تقویت کنند. کوچکترها خیلی از آموختنیها را از بچههای بزرگتر مدرسه یاد میگیرند و اینگونه زحمت پدر و مادرها کمتر و کمتر میشود، بچههای سال اول پیشدبستانی ژیمناستیک هم دارند و هر هفته باید یک جلسه تمرینی داشته باشند. از سال سوم پیشدبستانی هم شنا الزامی میشود. آموزش کامپیوتر هم در دوره سوم پیشدبستان اجباری است چون از کلاس اول دبستان، کامپیوتر هم جزو دروس اصلی است. تم و موضوعات هفتگی بچههای پیشدبستانی بسیار متنوع و مفرح است و مبتنی بر آموزش مهارتهای زیستی است. مثل آموزش رنگها، ایام هفته، شعرهای کودکانه، اعداد، طبیعیت و حیوانات (اهلی و وحشی)، میوه و سبزیجات و اعیاد و جشنهای ملی مثل هالوین و عید پاک و سایر کارناوالها. بچههای این دوره سنی از بازدیدهای آموزشی متنوعی که مدرسه ترتیب میدهد هم بهرهمند میشوند و همه این عوامل باعث شده بچه عاشق مدرسه و برنامههای متنوع و شادیبخش آن باشد. مهمترنی هدف معلمان و مدیران مدارس بلژیک، ایجاد فضایی شادیبخش و پر از آرامش برای دانشآموزان است.