روند نگران‌کننده شیوع دیابت بین کودکانی ایرانی
هفت آوریل، نوزده فروردین، سال‌روز تاسیس سازمان بهداشت جهانی است و همین سازمان این روز را روز جهانی سلامت نامیده است. هر سال سازمان بهداشت جهانی یکی از اولویت‌های جهانی در زمینه سلامت را به‌عنوان موضوع اصلی این روز برمی‌گزیند. امسال این روز به آگاهی‌بخشی درباره بیماری دیابت اختصاص داده شده است.
دیابت بیماری‌ای است که بهعلت کمبود انسولین یا عدم استفاده موثر از انسولین در بدن ایجاد می‌شود. انسولین هورمونی است که غده پانکراس، تولیدکننده آنزیمهای گوارشی، آن را میسازد و برای جذب انرژی مواد غذایی ضروری است. دیابت ممکن است به آسیب‌های جدی قلب، سیستم رگ‌ها، چشم‌ها، کلیه‌ها و سیستم عصبی منجر شود. شیوع دیابت در دهه‌های گذشته روندی افزایشی داشته و این روند به‌خصوص در کشورهای فقیر یا با درآمد متوسط نگران‌کننده‌تر بوده است. امروزه حدود ۴۲۰ میلیون نفر در دنیا مبتلا به دیابت‌اند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ دیابت هفتمین عامل مرگ در دنیا باشد.
دو نوع اصلی دیابت وجود دارد. دیابت نوع اول، که بیشتر در کودکان و نوجوانان شایع است، زمانی رخ می‌دهد که پانکراس انسولین کافی ترشح نکند. این نوع دیابت نتیجه عوامل مختلف ژنتیکی و محیطی است. تاکنون روشی برای پیشگیری ازاین نوع دیابت یافته نشده است.
دیابت نوع دوم زمانی رخ می‌دهد که بدن نتواند به‌شکل موثر از انسولین تولیدی استفاده کند. دیابت نوع دوم نسبت به نوع اول شیوع بسیار بیشری دارد. این نوع دیابت اغلب قابل پیشگیری است و معمولا به اضافه‌وزن و عدم فعالیت بدنی و گاه برخی عوامل وراثتی نسبت داده می‌شود.
اخیرا موارد ابتلا به دیابت نوع دوم بین کودکان افزایش چشمگیری یافته است، به‌گونه‌ای که دیابت نوع دوم در برخی نقاط دنیا نوع اصلی دیابت در کودکان شده است؛ درحالی‌که قبلا ابتلای کودکان و نوجوانان به دیابت نوع دوم بسیار محدود بود. آگاهی‌بخشی جهانی درباره شیوع چاقی و عدم فعالیت بدنی بین کودکان در مبارزه با این نوع دیابت نقشی حیاتی دارد. جنبش‌های متنوعی برای ترویج رژیم غذایی و شیوه زندگی مناسب و سالم در دنیا به راه افتاده است. رژیم غذایی سالم و شیوه زندگی پرتحرک روش‌های دفاعی قدرتمندی برای مبارزه با دیابت کودکان است. پوستر‌های منتشر شده توسط سازمان بهداشت جهانی برای روز سلامت امسال بر این اصول متمرکز هستند.
روند افزایش دیابت بین کودکان ایرانی نیز مشهود و نگران‌کننده است. دکتر رجب، رییس انجمن دیابت ایران، معتقد است افزایش وزن و چاقی کودکان در ایران نیز از مهم‌ترین عواملی است که باعث بروز دیابت بین کودکان ایرانی شده است.
دکتر رجب می‌گوید که شصت درصد جمعیت کشور ما یا اضافه‌وزن دارند یا چاق‌اند و بیش از ۲۲ درصد افراد هم چاقی مفرط دارند. همچنین نزدیک به ۸ درصد دانش‌آموزان سندرم متابولیسم دارند؛ به این معنی که دچار چاقی، اضافه‌وزن، پرفشاری و چربی بالای خون هستند و تست تحمل گلوکز آن‌ها مختل است.
دیابت نوع دوم بین کودکان در دوره بلوغ بیشتر رخ می‌دهد، چون در این دوره نوجوانان اغلب تغذیه نامناسب و توام با تغییرات هورمونی دارند. این دیابت علایم خاصی ندارد، به همین دلیل تمام کودکانی که اضافه‌وزن دارند باید کنترل شوند. این کنترل به‌خصوص درباره کودکانی باید جدی‌تر انجام شود که والدینشان مبتلا به دیابت‌اند.
به‌گفته دکتر رجب، در کودکانی که دچار دیابت نوع دو شده باشند با رژیم غذایی مناسب و صحیح و تحرک جسمی روزانه می‌توان قند خون را کنترل کرد و حتی نیازی به دارودرمانی نیست.