بایگانی برچسب مغالطه
گفتوگو با نوجوانان درباره مغالطهها؛ بخش پنجم: تعمیم ناروا
الهام فخرایی// «سالی که نکوست از بهارش پیداست»، «مشت نمونهٔ خروار است»، «عشق که باشه همه چیز حله»، «اگه تیزهوشان رد شدی، دیگه هیچی نمیشی»، «وقتی یهبار نتونستی، دیگه هیچوقت نمیتونی» و... جملاتی از این دست که در گفتوگوهای روزمره شایع است، میتواند مقدمهای برای ساخت و تثبیت طرحوارههای اشتباه شناختی و روانشناختی باشد. این طرحوارهها بهخصوص اگر در دوران نوجوانی، یعنی زمانی که «هویت» نوجوانان در حال شکلگیری است، ساخته شود، نقشی تعيينکننده در آتیه آنها بازی خواهد کرد.…
گفتوگو با نوجوانان درباره مغالطهها؛ بخش چهارم: سیاه و سفید
الهام فخرایی// «آدمها یا خوب هستند یا بد، زندگی یا با ارزش است یا بیارزش، یا تو راست میگویی یا من و...» حتما شما هم این جملات یا نمونههای مشابه آن را شنیدهاید، شاید هم خودتان شبیه آنها را به کار برده باشید. این جملات حاکی از نوعی باور شناختی هست که آن را «کراناندیشی» مینامیم. در اینگونه اندیشیدن، ما بهجای در نظرگرفتن تمام طیف به یکی از دو سوی پیوستار متمایل میشویم و اگر برای این موضعگیری به…
گفتوگو با نوجوانان درباره مغالطهها / بخش سوم: تلهگذاری
الهام فخرایی// این مغالطه نقطه مقابل مغالطۀ «مسمومکردن چاه» است. در مغالطهٔ مسمومکردن چاه، به فرد و نظر مخالف ویژگیهایی نسبت داده میشد که نوجوان میلی به همراهی و موافقت با آن نداشته باشد. اما در مغالطۀ «تلهگذاری» صفتهای مثبتی به طرفداری از آن ایده نسبت داده میشود؛ بهطوری که اگر نوجوان بخواهد واجد آن صفت شناخته شود چارهای بهجز موافقت و همراهی نداشته باشد. اینجا بازهم با استفاده از یک ابزار روانشناختی، فرد کنترل میشود و ممکن است خلاف…
گفتوگو با نوجوانان درباره مغالطهها / بخش دوم: مغالطهٔ مسموم کردن چاه
الهام فخرایی// پذیرفته شدن در جمع همسالان، گروههای اجتماعی و جمع بزرگترها یکی از دغدغههای پررنگ و مطلوب دورهٔ نوجوانی است. نوجوانها برای برخورداری از مزایای ارتباطی و احساس عضوی از گروه بودن، هزینه میکنند اما لازم است بدانند که تا کجا، چگونه و در چه حیطههایی هزینه کردن برای ارتباط، فایدهای درخور به دنبال خواهد داشت. البته ارتباط برای انسان ضروری است، اما به همان اندازه شناخت چالههای ارتباطی که گاهی خودش را در غالب مغالطههای شناختی نشان…
گفتوگو با نوجوانان درباره مغالطهها / بخش نخست: مغالطهٔ ترس
الهام فخرایی// یکی از مغالطات مشهور، مغالطه توسل به هیجانات و بهطور خاص، مغالطه توسل به ترس است. ترساندن دیگری از آنچه که اتفاق نیفتاده، قبلا اتفاق افتاده یا اصلا معلوم نیست اتفاق بیافتد، ابزاری برای مغالطه و فریب روانشناختی افراد است. شاید شما هم در نوجوانی شرایطی را تجربه کرده باشید که مضطرب و هراسان بودید، مثلا فردی شما را تهدید یا خلاف میلتان مجبور به انجام کاری کرده و آنقدر ترسیده بودید که نمیتوانستید به درستی تصمیم بگیرید…
آشنایی کودکان با انواع مغالطه؛ قسمت هشتم
مغالطه سیاه و سفید سحر سلطانی// *بچهها دو دستهاند: یا شیطان یا مودب! * حواست را جمع کن؛ بیرون از خانه همه یا گرگاند یا گوسفند! * بچهها ساعت ده شب یا خوابیدهاند یا در حال درس خواندن هستند! * ناظمهای مدرسه یا بداخلاقند یا خوشاخلاق! * مهیار! تو یا دوست منی یا دشمنم! از مغالطههای بسیار موثر در شکلگیری بینش دوقطبی در کودکان مغالطه سیاه و سفید (این یا آن) است؛ ترسیم مرزی قاطع بین مفاهیم و قرار دادن…
آشنا کردن کودکان با انواع مغالطه / قسمت پنجم
سحر سلطانی// مسموم کردن چاه / برچسب زنی فقط احمقها هستند که نمیتوانند لباس جدید پادشاه را ببینند. (اشاره به داستان معروف لباس جدید پادشاه) فقط بچههای شیطان و تنبل هستند که ریاضی را دوست ندارند. اگر ناظم مدرسه نباشد بینظمی و آشوبگری همهجا را بر میدارد و بچهها همدیگر را میکشند. هر کسی با اسباببازی جدید رضا بازی کند بچهای ندید، بدید و عقدهای است. لجبازی نکن و ساز مخالف نزن! فقط باید یک بچه پرحرف و غرغرو…
آشنا کردن کودکان با انواع مغالطه / قسمت چهارم
مغالطه توسل به اکثریت/ مقبولیت (همه میگن!) سحر سلطانی// «معلمهامون میگن که تیم ورزشی ما کار گروهی بلد نیست.» «همه دوستام میگن لباسهام خیلی زشتند.» «اکثر همکلاسیهام میگن من قدکوتاه و ضعیفم.» «همه بچهها میگن آمپول درد داره، من نمیخوام بزنم.» «بیشتر مردم شکلات و نوشابه میخورن و دوست دارند پس ضرری نداره.» --- یکی از مغالطههای خطرناک و متاسفانه رایج که میتواند منجر به تعطیلی تفکر انتقادی و قوای تحلیلی کودکان شود مغالطه توسل به اکثریت یا «همه میگن»…
آشنا کردن کودکان با مغالطه / بخش سوم
سحر سلطانی // سعید: نوشابهها عموما چاقکننده و مضر هستند. مینا: تو خودت چاق هستی بعد میگویی نوشابه نخوریم؟ --- سعید: مطالعه در شب یا تاریکی برای چشم ضرر دارد. مینا: تو خسیسی و خوشت نمیآید چراغ روشن بماند. --- مینا: به نظرم باید برای خریدن ماشین با یک متخصص مشورت کنیم و برادرت کارشناس خبرهای نیست. سعید : برادرم آدم راستگو و امینی است و همه به او اعتماد دارند چرا نباید نظر او را درباره ماشین قبول کنیم؟ ---…
اشارتی کوتاه بر تمایزات روانشناسی و فلسفی در مواجهه با مغالطه رفتاری بزرگنمایی کودکان و نوجوانان
دکتر یحیی قائدی*// اهتمام خانم سحر سلطانی برای نوشتن به منظور آشنایی والدین با مغالطههای منطقی در رفتار و گفتار کودکان را کاری بس ارزشمند یافتم و نقد این کوشش برای چکشخواری و صیقل لازم است، بعد از مطالعه نوشتار اول ایشان با موضوع «مغالطه بزرگنمایی» و نقدی که خانم شادی رامز بر آن نوشتند نکاتی که همواره بین روانشناسان مکاتب گوناگون با اهل فلسفه تعلیم و تربیت باعث چالش بوده را مشاهده کردم. جا دارد به تعدادی از آنها…